Wat is EBITDA en waarom is het relevant voor jouw KMO?

EBITDA. Het klinkt een beetje als een duistere toverspreuk die je enkel accountants hoort gebruiken wanneer ze zich in hun Excel-bestanden verdiepen. Maar schijn bedriegt. Achter dat wat afstandelijke acroniem schuilt een eenvoudige, maar bijzonder nuttige maatstaf die je als KMO-ondernemer maar beter goed begrijpt. Want zelfs al sta je met je beide voeten stevig in de modder van de dagelijkse praktijk, inzicht in je EBITDA kan het verschil maken tussen blind varen of koersvast ondernemen.

EBITDA uitgelegd: wat betekent het nu écht?

Laten we het ontleden. EBITDA staat voor Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization, oftewel: winst vóór rente, belastingen, afschrijvingen en amortisaties. Wat je dus doet, is alle niet-operationele of niet-kaskosten weglaten uit je resultaat. Waarom? Om te focussen op wat jouw bedrijf daadwerkelijk genereert door gewoon z’n ding te doen: producten of diensten verkopen.

Stel je voor: je runt een kleine meubelmakerij. Je hebt een mooie omzet, maar ook een zware lening op je machines. Je betaalt belastingen. En uiteraard schrijven je machines jaar na jaar af. Maar wil je écht weten hoe goed je bedrijf draait los van financiering of boekhoudkundige trucs? Dan kijk je naar je EBITDA.

EBITDA = Omzet – Operationele kosten (exclusief rente, belastingen, afschrijvingen en amortisaties). Zo simpel is het.

En toch: wat er ogenschijnlijk eenvoudig uitziet, kan al snel complex worden wanneer je ermee gaat rekenen. Het is dan ook geen heilige graal. Maar daarover straks meer. Eerst: waarom die obsessie met EBITDA?

Waarom is EBITDA belangrijk voor jouw KMO?

De eerste reden ligt voor de hand: EBITDA vertelt je hoe rendabel je kernactiviteit is, los van allerlei ruis. Het maakt komaf met verschillen in belastingregimes, investeringsstrategieën of financieringsstructuren. Een bedrijf dat zucht onder torenhoge interesten kan toch een gezonde operationele winst draaien – en omgekeerd. Dat onderscheid is cruciaal als je wil begrijpen waar je écht geld verdient of verliest.

Een tweede reden – en dit hoor je vaak bij overnames of groeiscenario’s – is dat EBITDA gebruikt wordt om de waarde van een bedrijf te bepalen. Stel dat je je KMO ooit wil verkopen: dan is de koper minder geïnteresseerd in hoe je afschrijvingen hebt geboekt, maar des te meer in hoeveel “cashflow-achtige winst” je bedrijf kan opleveren. Dat is exact wat EBITDA benadert.

Verder geeft EBITDA ook inzicht bij het nemen van operationele beslissingen. Is het personeelstekort een zwaarder probleem dan gedacht? Of lopen de materiaalkosten uit de hand? Dan merk je dat meteen aan je EBITDA, vaak sneller dan aan je nettowinst onderaan de streep. En dat kan nét dat verschil maken tussen tijdig bijsturen of een rampjaar noteren.

Een persoonlijke observatie hierbij: bij de KMO’s waarmee ik werk, zie ik vaak dat ondernemers teveel gefixeerd zijn op omzet. “We hebben dit jaar 1 miljoen euro omzet gehaald!” klinkt goed, maar wat als je er 990.000 aan kosten tegenover hebt staan? Dan blijf je achter met een EBITDA van amper 10.000 euro. Of in mensentaal: je hebt heel hard gewerkt om nauwelijks iets over te houden. En dát besef dringt pas door wanneer je EBITDA onder de loep neemt.

Hoe bereken je EBITDA als KMO-eigenaar zonder boekhoudkundige kopzorgen?

Goed nieuws: je hoeft geen boekhoudwonder te zijn om je EBITDA te berekenen. Een eenvoudige startformule luidt:

EBITDA = Nettowinst + Rente + Belastingen + Afschrijvingen + Amortisaties

Dat vergt uiteraard dat je toegang hebt tot je resultatenrekening. Maar zelfs al zie je door de cijfertjes het bos niet meer, dan nog kan je boekhouder dit in een handomdraai voor je berekenen – op voorwaarde dat je weet dat je het wil hebben. En dat is vaak het eerste struikelblok: veel KMO’s kennen hun EBITDA gewoon niet, omdat niemand het hen heeft aangereikt als nuttig stuurinstrument.

Je kan ook starten van je operationele winst (EBIT) en daar de afschrijvingen en amortisaties bijtellen. Dat is zelfs nog handiger als je met managementrapporteringen werkt.

Een kort voorbeeldje? Stel dat je boekjaar er zo uitziet:

• Nettowinst: €80.000
• Rente: €10.000
• Belastingen: €25.000
• Afschrijvingen: €15.000
• Amortisaties: €5.000

Dan is je EBITDA: €80.000 + €10.000 + €25.000 + €15.000 + €5.000 = €135.000.

Dat cijfer zegt niets over je cashpositie, maar wél veel over hoe rendabel je bedrijf draait zonder rekening te houden met hoe je je assets hebt gefinancierd of hoe streng de fiscus was dat jaar.

Wanneer is EBITDA misleidend of gevaarlijk?

Zoals met elk financieel instrument geldt ook hier: gebruik het met gezond verstand 🍀. EBITDA kijkt bewust voorbij bepaalde elementen, maar dat wil niet zeggen dat je ze mag negeren. Een bedrijf met een torenhoge schuldenberg, bijvoorbeeld, kan een indrukwekkende EBITDA hebben, maar tegelijk op een tikkende tijdbom zitten door de interestlasten.

Ook bedrijven die zwaar investeren en veel afschrijven, zoals in productie of IT, kunnen hun resultaten flink flatteren via EBITDA. Want die afschrijvingen verdwijnen tijdelijk uit beeld, terwijl ze op lange termijn je investeringsritme beïnvloeden. En dan hebben we het nog niet gehad over de amortisaties van goodwill, die bij overnames soms gigantisch kunnen zijn.

Een ander puntje van voorzichtigheid: EBITDA is géén kasstroom. Je kan een EBITDA van €200.000 hebben en tóch liquiditeitsproblemen ervaren, bijvoorbeeld als je klanten je structureel te laat betalen of je voorraad blijft liggen. In die zin is het slechts een benadering van hoe winstgevend je operaties zijn, maar geen allesomvattende waarheid.

Mijn advies? Gebruik EBITDA als een van je dashboards, maar niet als enige graadmeter. Combineer het met brutomarge, kasstroomanalyse en schuldgraad. Enkel zo krijg je een rond beeld van je bedrijf.

Wat zegt je EBITDA over de toekomst van je onderneming?

Hoewel EBITDA historisch is – het kijkt naar cijfers uit het verleden – zegt het wel iets over je toekomst. Als je EBITDA elk jaar groeit, wijst dat op een gezonde expansie van je kernactiviteiten. Dat kan je dan weer makkelijker vertalen naar groeiplannen, investeringsprojecten of zelfs het aantrekken van investeerders.

Investeerders, banken en mogelijke partners gebruiken EBITDA als een soort neutrale thermometer. Een EBITDA-marge van bijvoorbeeld 15% betekent dat je op elke euro omzet 15 cent “operationele winst” draait. Dat klinkt droog, maar voor financiers is dat vaak genoeg om een gesprek te starten. Of af te haken, als de marge ondermaats blijkt.

Ook bij benchmarking met sectorgenoten komt EBITDA goed van pas. Omdat het gestandaardiseerd is, kan je snel zien of jouw winstgevendheid zich boven of onder het gemiddelde bevindt. In sommige sectoren (zoals retail) zijn marges flinterdun en is een EBITDA van 5% al mooi. In andere sectoren, zoals software-as-a-service, wordt 30% als minimum gezien 🚀.

Een kleine kanttekening nog: focus niet alleen op EBITDA, maar ook op hoe je die EBITDA behaalt. Snijden in personeelskosten kan je EBITDA een tijdelijke boost geven, maar als dat je klantentevredenheid schaadt, zal de rekening later volgen. Je EBITDA moet duurzaam zijn – geen opgepompte ballon die bij het eerste zuchtje leegloopt.

Samengevat? Wie zijn EBITDA kent, begrijpt beter hoe zijn onderneming écht draait. Het is een krachtig instrument voor groei, analyse en inzicht. Maar zoals een zaklamp in een donkere kelder: handig, zolang je ook blijft kijken waar je stapt.