Europese CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive): wat is de impact op jouw onderneming?
De Europese CSRD – voluit de Corporate Sustainability Reporting Directive – klinkt voor veel ondernemers misschien als het zoveelste Brussels initiatief waar je even de schouders voor ophaalt. Een nieuwe afkorting in het alfabetsoepje van wetgeving. Maar deze keer is het anders. De CSRD verandert fundamenteel hoe ondernemingen verslag moeten uitbrengen over hun duurzaamheid. En dat heeft, of je nu een kmo bent of een grotere speler, hoe dan ook impact. De vraag is niet of je er iets mee moet, maar wanneer en hoe.
Wat houdt de CSRD precies in en waarom komt ze er?
De CSRD is eigenlijk de opvolger van de bestaande Non-Financial Reporting Directive (NFRD), maar dan met meer tanden. De Europese Unie wil bedrijven verantwoordelijk houden voor hun ecologische voetafdruk, sociale impact en bestuursstructuur. Met andere woorden: het draait niet langer enkel om winst, maar ook om people, planet en governance.
Waar onder de oude NFRD enkel grote beursgenoteerde bedrijven moesten rapporteren over duurzaamheid, breidt de CSRD die verplichting aanzienlijk uit. De richtlijn verplicht bedrijven voortaan tot gedetailleerde en controleerbare rapportage over onder andere CO₂-uitstoot, mensenrechten, energieverbruik, gendergelijkheid, circulaire economie en nog een handvol andere thema’s die tot voor kort in het duurzaamheidsverslagje achteraan de jaarrekening werden gepropt.
De Europese Commissie wil hiermee de greenwashing de wereld uit helpen en investeerders, consumenten én beleidsmakers meer betrouwbare, vergelijkbare en relevante informatie bieden. Transparantie als wapen dus. En ergens – toegegeven – is dat ook logisch. Want hoe kan je een duurzame toekomst claimen als niemand weet wat je precies doet?
Welke bedrijven vallen onder de CSRD?
De CSRD gaat in fases in werking, afhankelijk van de grootte van je onderneming. Even in mensentaal, want daar is dringend behoefte aan:
- Vanaf boekjaar 2024: bedrijven die al onder de NFRD vallen (grotendeels grote beursgenoteerde ondernemingen).
- Vanaf boekjaar 2025: alle grote ondernemingen die minstens twee van de drie volgende criteria halen: meer dan 250 werknemers, meer dan €40 miljoen omzet, of meer dan €20 miljoen balanstotaal.
- Vanaf boekjaar 2026: beursgenoteerde kmo’s (met enkele uitzonderingen) en bepaalde buitenlandse bedrijven met aanzienlijke activiteiten in de EU.
De typische Belgische kmo is dus niet onmiddellijk aan zet, maar onderschat het niet: wie werkt met grote klanten, die wel moeten rapporteren, krijgt vroeg of laat de vraag naar cijfers. Als onderaannemer, toeleverancier of partner kan je niet zomaar “neen” antwoorden als je klant vraagt hoeveel energie je productieketen verbruikt of of je kinderarbeid uitsluit in je toeleveringsketen. Transparantie werkt immers door in de volledige keten, ook al sta je niet vooraan in de schijnwerpers.
Wat betekent dit concreet voor je administratie en bedrijfsvoering?
De impact is voelbaar, dat kan ik je verzekeren. Duurzaamheidsverslaggeving volgens de CSRD betekent niet dat je wat mooie zinnen in je jaarverslag zet over hoe milieuvriendelijk je koffiebonen zijn. Neen, het gaat over harde cijfers, meetbare doelen, risicoanalyses en controleerbare processen. En ja, dat vraagt tijd, middelen en denkkracht.
De Europese Commissie werkt daarvoor met de zogenaamde ESRS-normen (European Sustainability Reporting Standards). Deze standaarden bepalen hoe je rapporteert, over welke thema’s en met welke diepgang. Er zijn generieke normen die voor iedereen gelden en sectorgebonden normen die afgestemd zijn op specifieke bedrijfsactiviteiten. Denk bijvoorbeeld aan de impact van een chemisch bedrijf versus een tech-start-up: twee werelden, dus twee rapporteringslogica’s.
Wat je zoal moet rapporteren?
- Je CO₂-uitstoot (scope 1, 2 en 3 – jazeker, tot in de haarvaten van je keten)
- Verbruik van natuurlijke grondstoffen
- Beleid rond mensenrechten en diversiteit
- Werkomstandigheden, arbeidsveiligheid en loongelijkheid
- Anticorruptiemaatregelen en goed bestuur
En die gegevens moeten niet alleen beschikbaar zijn, maar ook gecontroleerd door een externe partij. Vergelijk het met een financiële audit, maar dan op vlak van duurzaamheid. Hier komt dus ook een zekere boekhoudkundige nauwkeurigheid bij kijken, maar dan voor ESG-data (Environmental, Social & Governance).
Hoe begin je eraan als kmo of groeiend bedrijf?
De reflex is vaak: “Dit is niks voor ons, we zijn te klein.” Begrijpelijk, maar fout. Want hoe sneller je aan dat duurzame verhaal begint te bouwen, hoe groter je voorsprong. Bedrijven die wachten tot het verplicht wordt, staan straks met hun rug tegen de muur. Denk bijvoorbeeld aan de boekhoudsoftware of ERP-systemen die plots ook duurzaamheidsdata moeten kunnen tracken. Of aan je HR-beleid dat explicieter moet worden rond inclusie en welzijn. Of aan je inkoopvoorwaarden, die plots vragen stellen over ecologische voetafdrukken van leveranciers.
Wat ik vaak adviseer – en dat is geen geheim of rocket science – is om klein te beginnen. Begin met een materialiteitsanalyse: waar zitten jouw echte impacten? Waar liggen de risico’s en kansen? Ga praten met je stakeholders, intern en extern. Zet een paar dashboards op. En neem een externe expert onder de arm als het moet. Je hoeft niet meteen een klimaatwetenschapper in dienst te nemen, maar een strategisch klankbord doet wonderen.
Wie nu al begint met data verzamelen, processen stroomlijnen en ESG-criteria verankeren in de strategie, is niet alleen voorbereid op de CSRD, maar maakt zich ook aantrekkelijker voor klanten, investeerders en talent. Want mensen kiezen nu eenmaal steeds bewuster voor organisaties die hun waarden uitdragen, niet alleen op papier, maar in hun dagdagelijkse werking.
Wat zijn de voordelen als je proactief inspeelt op de CSRD?
Naast het feit dat je aan de regelgeving voldoet – altijd handig om geen boetes of imagoschade op te lopen – biedt de CSRD ook heel wat kansen. Je krijgt een beter zicht op je eigen organisatie. Je detecteert inefficiënties, ontdekt nieuwe marktmogelijkheden en wordt weerbaarder voor toekomstige schokken. Denk aan stijgende energieprijzen, grondstoffenschaarste of maatschappelijke druk.
Ik zag bedrijven die door hun duurzaamheidsanalyse ontdekten dat ze met een paar ingrepen hun energieverbruik met 30% konden doen dalen. Of ondernemingen die via beter leveranciersbeheer niet alleen ethischer maar ook goedkoper gingen inkopen. Duurzaamheid en winst sluiten elkaar niet uit – integendeel.
Bovendien: banken en investeerders zullen almaar vaker CSRD-data gebruiken als basis voor kredietvoorwaarden of investeringsbeslissingen. En ook bij aanbestedingen of samenwerkingen zal je ESG-profiel meespelen. Met andere woorden: wie zijn zaakjes op orde heeft, krijgt sneller de sleutel in handen van nieuwe kansen 🔑.
En dan hebben we het nog niet gehad over de aantrekkingskracht op talent. Jongeren kiezen niet zomaar meer voor de hoogste verloning, maar zoeken zingeving, impact en transparantie. Bedrijven die hun maatschappelijke rol serieus nemen, trekken de meest geëngageerde medewerkers aan. Mensen die willen meebouwen aan iets dat verder reikt dan het kwartaalresultaat 📊.
Moet je als kleine ondernemer nu al in actie schieten?
Het antwoord is dubbel: strikt juridisch niet altijd, strategisch gezien absoluut wel. De CSRD is misschien nog geen directe verplichting voor de klassieke kmo, maar indirect voel je ze al. Grote klanten zullen je bevragen. Banken zullen ESG-screenings doen. En personeel zal je beleid rond welzijn en inclusie in vraag stellen.
Begin dus niet pas met duurzaamheidsrapportering wanneer het je wordt opgelegd. Zie het als een kans om je huis op orde te zetten. Niet omdat het moet, maar omdat het loont. Transparantie wordt de nieuwe valuta. En geloof me: die investering betaalt zichzelf sneller terug dan je denkt.
Tot slot: wie zegt dat duurzaam rapporteren saai moet zijn? Gebruik het als een spiegel voor je bedrijf. Als een verhaal dat je trots kan vertellen aan je klanten, je medewerkers en je toekomstige zelf 💬.
